|
Zbudowane jako całość w latach 1774-91, uzupełnione i rozbudowane w latach 1865-67, obwarowania te składały się z trzech części powstałych w 3-ch etapach: Obwałowań Wysokich, Rogatki Ceglarskiej i (nie zachowanej już/ Rogatki Grotkowskiej. Najwcześniej wzniesiono Obwałowania wysokie, które powstały z przekształcenia pojedynczych umocnień wyżynnego przedpola Obwałowań Kapucyńskich z redutą o tejże nazwie. Pojedyncze reduty i dzieła obronne wzniesione w latach 1774-76 tj. reduty Kapliczna i Górna Kapucyńska oraz „Place d’Armes, zostały przebudowane na bastiony, połączone kurtynami i osłonięte suchą fosą z przeciwskarpami co zostało ukończone przed 1791 r. Linia ta złożona z 5-ciu bastionów i 4-ech kurtyn zajęła całosć wyżynnego terenu od strony północnej. Bastiony otrzymały częściowo nazwy dawnych redut: bastion Kapliczny, kurtyna i bastion Place d Armes/ dawna reduta Górna Kapucyńska/, kurtyna i bastion Regulicki, kurtyna i bastion Morawski oraz kurtyna i bastion Grotkowski. Ten ostatni zburzony w 1929 r. i zachował się tylko jego lewy bark. Wspomnieniem granic dawnych redut są resztki murów przegrodowych w fosie. Obniżenia terenu na skraju tych obwałowań chronione były przez: bastion Kapliczny / i fort Bombardierów/ oraz bastion Grotkowski /i rzekę/. Wkrótce jednak oba obniżenia zostały zamknięte obwarowwaniami rogatek /”barier”/ z bramami. Od strony zachodniej Rogatka Ceglarska zbudowano w latach 1783-1791, w postaci 2-ch szerokich półbastionów Lewego i Prawego oraz kurtyny z bramą, powiązaną wałem łączącym z bastionem Kaplicznym. Od strony wschodniej dobudowano w 1786 r. Rogatkę Grotkowską w postaci półbastionu Grotkowskiego nad rzeką i kurtyną z bramą przyległą do południowego/prawego/ barku bastionu Grotowskiego, zburzoną w 1929 r. Całość linii obwałowań ukończona w 1791 r. uległa dalszej modernizacji w latach 1865-67, w czasie której oprócz wzmocnienia i rozbudowy kazamatów naprzeciwskarpie zbudowano place broni z blokhauzami, galerie przeciwskarpowe i schrony na wałach, a na tyłach obwałowań przebudowano drogę forteczną z magazynami. Obwałowania te stały się osłoną przedmieścia Zawodzie położonego na zewnątrz wcześniejszych obwałowań Kapucyńskich, które utraciły swe dawne znaczenie i uległy etapowej likwidacji, z wyjątkiem Reduty Kapucyńskiej. Wały główne /na bastionach i kurtynach/ dla piechoty i artylerii. O zróżnicowanej wysokości / zależnie od ukształtowania terenu/ z licznymi trawersami, schronami dla dział i obsługi, oskarpowane murem ceglanym lub kamiennym od strony stoku i przeciwstoku suchej fosy. Wszystkie bastiony miały rozbudowane kazamaty koszarowo-magazynowe od strony szyi przy dziedzińcach przyległych do drogi fortecznej. W kurtynach: Place d Armes i Morawskiej znajdowały się poterny bram wypadowych, osłonięte od strony fosy krótkim niższym wałem ziemnym, przez fosę i pochylnie placów broni prowadzące na zewnątrz na stok bojowy. Całość obwarowań otoczona szeroką suchą fosą chronioną z wału głównego i galerii przeciwskarpowych umieszczonych w przeciwstoku przed bastionami. Z galerii przeciwskarpowych prowadziły wejście do chodników przeciwminowych. Chodniki te znajdowały się tylko przed Obwałowwaniami Wysokimi tj. 5-ciu bastionami. Przed obu rogatkami nie było chodników podziemnych. Na przeciwstoku nie było drogi ukrytej; której rolę pełniła sucha fosa, a jedynie place broni z pochylniami prowadzącymi z fosy na stok bojowy chronione przez blohauzy. Jedyna zachowana obecnie w Nysie, forteczna brama Ceglarska ma formę przecięcia w wale kurtyny / o szerokości ok. 4,50m/ z kazamatami straży i wnękami dla posterunków. Droga na nasypie /który w 1864 r. zastąpił dawny most przęsłem zwodzonym/ prowadzi na plac broni przeciwskarpy z podobnym przecięciem wału chronionym blkohauzem. Od strony miasta, wzdłuż całego obwałowania biegnie droga forteczna, obsadzona obustronnie drzewami, obsługująca obwarowania i liczne magazyny prochu i amunicji wznoszące się po jej obu stronach. Całość zachowanych obecnie obwarowań rozciąga się na długości około 1200m i stanowi ponad 85% ich dawnego stanu. Stan zachowania tych obwarowań jest na ogół dobry. Obwarowania te teoretycznie należące do wojska, nie mają praktycznie użytkownika i są wykorzystywane przez wielu lokatorów prywatnych i uspołecznionych. Pomieszczenia przy bramie ceglarskiej są dewastowane na chlewiki dla hodowli świń, kóz, magazyny itp. Napis z liter żeliwnych nad bramą zdarty, jedynie pozostały ślady. Teren bastionów, wałów i fos poprzegradzany na „dzikie” ogródki działkowe z szopami i altanami. Kazamaty pod bastionami wzdłuż drogi fortecznej użytkowane na magazyny różnych instytucji. Niektóre magazyny amunicji przy drodze fortecznej są burzone pod budową bloków mieszkalnych. |
