TRADYTOR - 1.) w twierdzy bastionowej schron bojowy dział do ognia flankującego rów twierdzy. W celu zabezpieczenia przed ogniem przeciwnika osłonięty był orilionem, 2.) w fortach schron bojowy dla dział do ostrzeliwania międzypola i ewentualnie przedpola sąsiedniego fortu lub dzieła pośredniego, zasłonięty od obserwacji i ognia przeciwnika. W tym celu umieszczony był bliżej szyi fortu, na skrzydle koszar szyjowych, od czoła obsypany ziemią oraz osłonięty tzw. maską. Izby bojowe (2 lub 4) umieszczone były uskokami ("schodami") w celu ukrycia strzelnic przed obserwacją i ogniem.

TRANSZEJA - obiekt ziemny o narysie łamanym lub krzywoliniowym. Stanowi rodzaj wąskiego, ciągłego rowu z dwustronnym nasypem ochronnym, odpowiednio urządzonego i wyposażonego pod względem bojowo-technicznym i sanitarno-gospodarczym. Stwarza dogodne warunki do prowadzenia ognia, zapewnia skryty manewr i komunikację wzdłuż frontu oraz chroni ludzi i sprzęt przed środkami rażenia nieprzyjaciela. Transzeja jest elementem pozycji obronnej.

TWIERDZA - silna fortyfikacja typu stałego, przygotowana do stawiania długotrwałego oporu różnorodnym działaniom zaczepnym przeciwnika, szczególnie w warunkach okrążenia. Twierdza stanowi zespół form fortyfikacyjnych. W celu spełnienia zadania musi ona posiadać odpowiednia załogę, uzbrojenie, wyposażenie i zapasy. Ze względu na wyznaczoną rolę można rozróżnić: a.) twierdze zaporowe, których zadaniem jest zatrzymać posuwanie się przeciwnika, a więc usytuowane są na ważnych szlakach komunikacyjnych lub zamykające cieśniny, b.) twierdze zaopatrzeniowe, mieszczące składy, warsztaty, szpital, arsenały itp. Dla wojsk polowych, c.) twierdze operacyjne, mające ułatwić ruch wojsk własnych i utrudnić działanie przeciwnika. Ze względu na typ umocnień stałych można rozróżnić: a.) twierdze o okrężnych obwarowaniach ciągłych (mury z basztami lub wały i rowy), b.) twierdze fortowe o pasie umocnień złożonym z oddzielnych dzieł fortowych.
Twierdze o okrężnych obwałowaniach ciągłych mogły stanowić: a.) siedziby władców (zamek), b.) osiedla i inne miasta warowne, c.) klasztory obronne lub inne miejsca kultu religijnego otoczone fortyfikacjami ciągłymi. Wynalazek prochu spowodował powstanie twierdz bastionowych, które składały się z wałów, bastionów, dzieł fortyfikacyjnych, stanowiących bezpośrednią osłonę narysu bastionowego lub dzieł wysuniętych. Otaczane były także wałami i rowami o narysie kleszczowym i poligonalnym, bronionym ogniem z dział umieszczonych w kojcach i kaponierach.

Twierdza fortowa - (patrz: rysunek1, rysunek2) składała się z: a.) linii obrony zewnętrznej, czyli tzw. pozycji wysuniętej, tworzącej odcinki umocnień budowanych w czasie mobilizacji, usytuowanej w odległości 2 do 3 km od głównej linii obrony, b.) głównej linii obrony, położonej w odległości około 6 km od jądra twierdzy, utworzonej z fortów, dzieł pośrednich, dzieł piechoty oraz umocnień międzypól, c.) linii wsparć, składającej się z małych fortów, bronionych przez artylerię i piechotę, d.) obwarowań centralnych, utworzonych ze starych fortyfikacji bastionowych lub fortów rdzenia twierdzy oraz międzypól zabezpieczonych wałami i rowami, e.) śródszańca, w postaci cytadeli lub jednego z fortów.
Uważa się, że zdobycie twierdzy wymaga 7-krotnej przewagi atakujących nad broniącymi się. Po I wojnie światowej zaniechano budowy twierdz na korzyść linii fortyfikacji.