RAWELIN
- (patrz:
rysunek)
w
twierdzy
bastionowej
dzieło fortyfikacyjne
zbudowane na planie trójkąta, usytuowane przed
kurtyną.
Spełniał rolę osłony kurtyny narysu bastionowego lub kojca w narysie
poligonalnym. Działa ustawione na ławie artyleryjskiej rawelinu prowadziły
ogień na przedpole wspólnie z artylerią bastionów.
RÓW
FORTECZNY (fosa)
- (patrz:
rysunek)
sztuczne zagłębienie wykonane wokół
twierdzy
lub
fortu,
mające stanowić zaporę dla szturmującego przeciwnika. Rów forteczny mógł
być suchy lub napełniony wodą, broniony ogniem z
kojców skarpowych
lub
kaponier.
Na dnie suchego rowu mogły być ustawione zapory w postaci
kraty fortecznej
lub czasem
sieci kolczastej.
Szerokość rowu miała utrudnić przerzucenie pomostu oraz umożliwić
ostrzeliwanie wzdłuż z 2 lub 3 dział, stąd wynosiła zwykle 12 do 16 m, a w
przypadku rowu napełnionego wodą - do 30 m.. Z czasem szerokość została
zmniejszona do 8-10 m. Głębokość ok. 8 m. Dno rowu miało spadek ok. 1/50
dla odprowadzenia wody. Udoskonalenie artylerii spowodowało, że zamiast
muru skarpowego wykonywano stok skarpowy, przez co rów forteczny uzyskał
przekrój poprzeczny trapezoidalny. Ponieważ rów forteczny stanowił
przeszkodę także dla obrońcy przy podejmowaniu działań zaczepnych, po
zewnętrznej stronie wykonywano stok i drogę ukrytą.
|