N

NADSZANIEC (kawalier) - wysoki wał wewnątrz dzieła fortyfikacyjnego, budowany celem uzyskania dalekiego wglądu na przedpole i dla ustawienia dział. Często stanowił przykrycie schronu.

NARYS FORTYFIKACYJNY - (patrz: rysunek) przebieg frontu dzieł fortyfikacyjnych, umożliwijący skuteczną osłonę ogniową skarp, wałów i dna rowów oraz zmniejszający skutki ognia przeciwnika. Zwykle narys widziany w planie określany jest przebiegiem zewnętrznej górnej krawędzi wału głównego. W fortyfikacje broni gładkolufowej ukształtowały się narysy: a.) bastionowy, składający się z bastionów i kurtyn, broniony ogniem bocznym z armat stojących na barkach bastionów oraz czołowym z dział ustawionych na ławach artyleryjskich bastionów i kurtyn; b.) kleszczowy, czyli tenalierowy, zbudowany na planie gwiazdy, której boki flankowane były ogniem wzajemnie krzyżującym się, prowadzonym ze stanowisk ogniowych, położonych przy kącie wewnętrznym (wklęsłym). Z tego względu kąt ten nie mógł być większy niż 120 stopni a długość boków nie przekraczała 450 m; c.) poligonalny, zrywający z formą gemetryczną na rzecz wieloboku (poligonu), wpisanego w ukształtowanie terenu, broniony był ogniem poziomu fklankującym dno rowu z dział ustawionych w kojcach, umieszczonych w środku boku poligonu lub na jego rogach. Ostrzał przedpola prowadzony był z ław artyleryjskich wałów. Znane są także inne narysy fortyfikacyjne: kremalierowy, czyli pilasty, trawersowy, redanowy, stosowane w fortyfikacji polowej bądź stałej przełomu XIX i XX w.